Ekonomija

Centralna banka u gubitku 39,5 miliona eura

Centralna banka Crne Gore (CBCG), kao i brojne druge centralne banke, zbog pada tržišne vrijednosti obveznica u koje je ulagala državni novac, ima gubitke po tom osnovu – na kraju maja ove godine oni su iznosili 39,5 miliona eura.

U odnosu na kraj prošle godine, gubici su nešto manji – tada su iznosili 48,2 miliona, jer je u međuvremenu došlo do promjene cijene obveznica na tržištu.

Taj gubitak (nerealizovani revalorizacioni gubici), kazali su CBCG za “Vijesti”, nije uticao na njeno poslovanje, ali pošto predstavlja računovodstvenu kategoriju po Zakonu o CBCG se pokriva iz dobiti i opštih rezervi.

Iz CBCG su naveli da imaju novac da ga pokriju, ali bi u tom slučaju njihov osnovni kapital pao ispod zakonski propisanog minimuma (50 miliona eura), zbog čega bi se aktivirala odredba o nadoknadi deficita osnovnog kapitala iz državnog budžeta.

Da bi se izbjegao scenario da se novac po ovom osnovu nadoknađuje iz državnog budžeta, izmjenama i dopunama zakona o CBCG koje je Vlada nedavno usvojila, predloženo je privremeno rješenje da se ovi gubici za 2022. godinu ne pokrivaju, već drže na računu nerealizovanih revalorizacionih rezervi do momenta njihove prodaje. Ovo rješenje je predloženo nakon konsulatacija sa drugim centralnim bankama, Međunarodnim monetarnim fondom (MMF) i eksternim revizorima.

Uzroci problema

Iz CBCG, kojom rukovodi guverner Radoje Žugić, su naveli da je tokom 2022. godine došlo do nagle promjene uslova na finansijskim tržištima i velikog pada tržišnih cijena hartija od vrijednosti, kao posljedica dugotrajnih negativnih efekata pandemije, krize izazvane ratom u Ukrajini i normalizacije monetarne politike u pravcu neočekivano agresivnog povećanja kamatnih stopa.

“Prethodni dugogodišnji period negativnih kamatnih stopa nametnuo je situaciju da je većina institucionalnih investitora, uključujući i CBCG, u jednom dijelu svog investicionog portfolija ulagala u obveznice sa dužim rokom dospijeća, ali značajno boljeg kreditnog rejtinga. Nagli rast kamatnih stopa uticao je na pad tržišne vrijednosti obveznica (s obzirom da su cijene obveznica obrnuto proporcionalne prinosu koji se veže uz njih), pa je ova situacija uzrokovala nerealizovane gubitke velikih razmjera na portfolija obveznica kod svih kategorija investitora, uključujući i centralne banke”, kazali su u CBCG.

Iz vrhovne monetarne institucije su pojasnili da su Američke federalne rezerve imale nerealizovane gubitke u iznosu od 673 milijardi dolara. Švajcarska nacionalna banka objavila je nerealizovane gubitke u iznosu od 143 milijarde dolara, što predstavlja skoro 18 odsto švajcarskog BDP-a i, kako analitičari smatraju, ovo je možda najveći jednogodišnji gubitak koji je ikada zabilježila centralna banka.

Kako dalje navode, nerealizovani gubici Banke Engleske iznose više od 200 milijardi dolara, što će rezultirati isplatama iz britanskog trezora Banci u narednoj deceniji koje se predviđaju u ukupnom iznosu od skoro 230 milijardi funti, odnosno oko 10 odsto BDP-a.

Preliminarni podaci Češke narodne banke ukazuju da bi gubitak za 2022. godinu mogao premašiti 17 milijardi eura, dok je Bundesbanka najavila gubitak, prvi put nakon 1979. godine.

Ako kamatne stope nastave značajno da rastu, holandska i francuska centralna banka mogle bi biti dovedene u poziciju negativnog kapitala.

Rezervna Banka Australije već ima negativan kapital, usljed nerealizovanog gubitka u iznosu od 37 milijardi australijskih dolara

“Ovaj scenario nije zaobišao ni CBCG koja je na kraju 2022. godine imala nerealizovani revalorizacioni gubitak uzrokovan padom tržišne vrijednosti obveznica u iznosu od 48,2 miliona eura. Napominjemo da je riječ o promjenjivoj kategoriji koja se, u zavisnosti od promjene cijena obveznica na tržištu, mijenja na dnevnom nivou, pa je tako ovaj iznos, na 31. 5. 2023. godine, bio na nivou od 39,6 miliona eura. Treba, međutim, istaći da nerealizovani revalorizacioni gubici nemaju nikakav negativan uticaj na poslovanje centralne banke, niti ugrožavaju obavljanje bilo koje od njenih funkcija, kao ni ostvarivanje njenih ciljeva. Nerealizovani revalorizacioni gubici predstavljaju samo knjigovodstvenu kategoriju privremenog karaktera koja se momentom dospijeća hartije od vrijednosti svodi na nultu vrijednost”, kazali su u CBCG, dodajući da nerealizovani revalorizacioni gubici predstavljaju obračunsko-evidencionu kategoriju i nemaju efekta na ostvareni finansijski rezultat.

Rješenje

Iz CBCG navode da s obzirom na to da su sve dugoročne obveznice u njenom portfoliju kupljene sa pozitivnim prinosom, one tokom svog trajanja, tj. sve do dospijeća, donose i određeni godišnji prihod.

“Saglasno Zakonu o CBCG, nerealizovani revalorizacioni gubici se pokrivaju iz dobiti i opštih rezervi CBCG. Zakon, dalje, propisuje da gubitak koji se ne može pokriti iz dobiti i opštih rezervi predstavlja deficit osnovnog kapitala, što implicira potrebu dokapitalizacije uz pomoć novca iz državnog budžeta. Naglašavamo da bi se nerealizovani revalorizacioni gubici u potpunosti pokrili iz novca CBCG, odnosno iz dobiti, opštih rezervi i osnovnog kapitala. Ovo bi uzrokovalo pad iznosa osnovnog kapitala CBCG ispod zakonski propisanog minimuma (50 miliona eura), zbog čega bi se aktivirala odredba o nadoknadi deficita osnovnog kapitala iz državnog budžeta”, objasnili su iz CBCG i podsjetili da su u posljednjih 10 godina izdvajanjem svog novca dostigli zakonom propisani minimum osnovnog kapitala, iako je to bila obaveza državnog budžeta.

Da bi izbjegli dodatne fiskalne tereta po državu, CBCG je, kako navode, obavila više konsultacija sa drugim centralnim banaka, MMF-om i eksternim revizorima i zajedničko je mišljenje da se ovi gubici tretiraju kao kalkulativna kategorija, što je u skladu sa međunarodnim računovodstvenim standardima, jer je zakon rigidniji u odnosu na finansijski standard koji se primjenjuje.

“Nakon ovih konsultacija i da bi se izbjeglo korišćenje novca iz državnog budžeta, izmjenama i dopunama Zakona o CBCG predložen je drugačiji zakonski tretman nerealizovanih revalorizacionih gubitaka na način da se oni ne pokrivaju, već drže na računu nerealizovanih revalorizacionih rezervi do momenta njihove prodaje, odnosno dospijeća”, kazali su u CBCG.

Međunarodne rezerve države 1,67 milijardi

Iz CBCG su naveli da su ukupne međunarodne rezerve 1,67 milijardi eura, od čega je na računima u inostranstvu 1,48 milijardi eura.

“Strukturu novca na računima u inostranstvu čine depoziti, dužničke hartije od vrijednosti (dospijeća do godinu dana i dužeg dospijeća) i nova kod MMF-a (približno 108 miliona eura). Pošto je zakonska obaveza Centralne banke da vodi računa o principima likvidnosti i sigurnosti međunarodnih rezervi, novac likvidnih tranši (oko 800 miliona eura), uvećana za novac u trezoru, planiran je tako da obezbjeđuje visoku likvidnost, te ne postoji potreba prodaje hartija od vrijednosti dužeg dospijeća”.

Za 10 godina u državni budžet prenijeli oko 12 miliona eura

Izmjenama i dopunama Zakona o CBCG u dijelu koji se tiče gubitaka omogućeno je da se polovina dobiti vrhovne monetarne institucije za prošlu godinu prenese u državni budžet.

“Neto dobit za 2022. je bila 5,2 miliona, pa po tom osnovu bi u državni budžet bilo usmjereno 2,6 miliona. Za 2023. godinu se očekuje višestruko veća neto dobit”, kazali su iz CBCG.

Iz vrhovne monetarne institucije su naveli da se prilikom odlučivanja o ulaganju međunarodnih rezervi, CBCG rukovodi načelima likvidnosti i sigurnosti ulaganja. “Ta konzervativna investiciona politika zaštitila nas je od prekomjernih realizovanih gubitaka u prethodnom skoro decenijskom periodu negativnih kamatnih stopa. Kao rezultat te politike, CBCG je u kontinuitetu ostvarivala pozitivan finansijski rezultat i po tom osnovu u državni budžet prenijela oko 12 miliona eura u periodu od 2010. do 2021. godine”.

Sledeće

Državne firme ne poštuju odluku Vlade, dobit ne ide u budžet

Ne propustite

U naredne tri i po godine Vlada će se zadužiti skoro tri milijarde

Reklama

Klikni da ostaviš komentar

Ekonomija

Od sjutra skuplje gorivo, privremeni rast cijena uslovljen globalnim okolnostima

Od sjutra 1. jula 2025. godine cijene naftnih derivata će biti veće od dva do osam centi. U Ministarstvu energetike i rudarstva napominju da su nedavne tenzije na Bliskom istoku, posebno između Irana i Izraela, dovele do privremenog rasta cijena nafte na svjetskom tržištu, pa se ta promjena, očekivano, odrazila i na cijene naftnih derivata u Crnoj Gori. Naglašavaju da sigurnost snabdijevanja nije ugrožena i da svi lanci distribucije funkcionišu uredno i bez zastoja.

Euro super 98 koštaće 1.49 eura (+0.03 centra vupe nego u prethodnom periodu), euro super 95 1.45 eura (+0.02), eurodizel 1.38 (+0.08), a lož ulje 1.31 (+0.07).

“Ova situacija još jednom potvrđuje značaj uspostavljanja strateških rezervi naftnih derivata, koje bi u sličnim kriznim okolnostima omogućile ublažavanje naglih oscilacija i dodatnu zaštitu domaćeg tržišta. Podsjećamo da su cijene goriva u Crnoj Gori i dalje među najnižima u regionu. Prateći najnovije podatke sa svjetskog tržišta, očekujemo da bi u narednom periodu moglo doći do stabilizacije i postepenog pada cijena”, navode u saopštenju.

Naredni obračun će se obaviti 16. jula 2025. godine, a eventualno izmjenjene cijene naftnih derivata važiće od 17. jula.

Ekonomija

Bulatović: Besplatan prevoz na teritoriji opštine Zeta

Od početka juna cijena autobuske karte na relaciji Podgorica–Zeta skuplja je 30 centi. Dok su putnici nezadovoljni, predstavnici prevoznika kažu da su na povećanje cijene bili prinuđeni zbog uvećanih troškova, pogotovo tokom ljeta.

Na relaciji Podgorica–Zeta, od 1. juna, važi novi cjenovnik, kaže direktor firme koja vrši prevoz Janko Bulatović. Dodaje da su, uprkos nezadovoljstvu putnika, cijene morali povećati.

“Ona je osamostaljenjem Zete od Podgorice jedinstvena. Bila je 1 euro i 50 centi, sada je 1 euro i 80 centi“, naveo je Bulatović.

Bulatović kaže da je do korekcije cijena došlo zbog većih troškova, koji su posebno izraženi tokom ljeta.

“Obaveze i nameti su povećani i ovo je minimum neki koji smo mogli da povećamo da bi inače opstali, pogotovo tokom ljeta kada su troškovi malo veći, a prihod manji“, kazao je Bulatović.

Za razliku od putovanja iz Podgorice, lokalni prevoz unutar opštine Zeta je besplatan.

“Na teritoriji opštine Zete je besplatan prevoz, subvenciju daje opština Zeta u visini 8.250 eura što pokriva troškove mog preduzeća da izađe u susret. Malo smo mi tu popustili, malo je opština Zeta pojačala tu subvenciju i to sada funkcioniše“, istakao je Bulatović.

A kada je riječ o putnicima iz Podgorice, iz Opštine Zeta poručuju da je riječ o međugradskom prevozu za koji nijesu nadležni.

Izvor: gradski.me

Ekonomija

Radovi na obnovi pruge Golubovci – Bar ni na vidiku

Uprkos ranijim najavama Željezničke infrastrukture (ŽICG) da će rekonstrukcija pruge Golubovci – Bar otpočeti tokom 2025. godine radovi u ovoj godini ipak neće početi jer ključni preduslovi nijesu ispunjeni – potpisivanje finansijskog sporazuma sa finansijerima projekta Evropskom investicionom bankom (EIB) i Evropskom bankom za obnovu i razvoj (EBRD), glavni projekat nije završen za koji je potrebna revizija, niti je raspisan tender za izvođača radova.

Kako navode iz ŽICG, očekuje se da će glavni projekat biti završen do kraja ove godine, dok bi tender za izvođača mogao biti raspisan krajem ove ili početkom naredne godine.

To znači da je početak konkretnih građevinskih radova pomjeren najranije za prvu polovinu 2026. godine, i to samo pod uslovom da se svi administrativni i tehnički koraci uspješno realizuju u međuvremenu. Imajući u vidu da je procijenjeno trajanje radova tri godine, rekonstrukcija ove željezničke dionice mogla bi potrajati najmanje do 2029. godine.

Crnoj Gori će za taj posao biti dostupno oko 224 miliona, od čega polovinu čine donacije Evropske komisije (EK), a ostatak krediti kod Evropske investicione banke i Evropske banke za obnovu i razvoj

Ovaj projekat je dio proširenja koridora glavne trans-evropske mreže između susjednih zemalja, kako bi se Luka Bar bolje povezala sa tim koridorima i Srbijom, jer pruga trenutno ne zadovoljava uslove kao što su instalacije, brzina od 100 kilometara na čas i prijem teretnih vozova dužih od 750 metara.

Rekonstrukcija će obuhvatiti blizu 40 kilometara otvorene pruge od Bara do Golubovaca, 17 kilometara staničnog kolosijeka, kao i šest kilometara ranžirnih kolosijeka. Projektom je predviđena i rekonstrukcija gornjeg stroja pruge, zamjena signalno-sigurnosnih uređaja, elektrovučnih postrojenja, elemenata kontaktne mreže, a planirana je i sanacija tunela “Sozina” i klizišta Ratac.

“S obzirom na to da je za realizaciju projekta u planiranoj dinamici neophodno potpisivanje finansijskog sporazuma između države Crne Gore, EIB-a i EBRD-a, zatim definisanje konačnog obima radova od strane nadležnih institucija, kao i dobijanje pozitivnog izvještaja o reviziji glavnog projekta, u ovom trenutku nije moguće precizno odrediti vremenski okvir početka radova. Na osnovu informacija dobijenih od projektanta, očekuje se da će glavni projekat biti završen do kraja tekuće godine, dok se raspisivanje tendera za izbor izvođača radova predviđa za kraj ove ili početak naredne godine. Ako tenderski postupak rezultira izborom izvođača i zaključenjem ugovora, radovi bi trebalo da otpočnu u prvoj polovini 2026. godine”, rekli su u ŽICG-u.

Iz ove državne firme su pojasnili da se naredni koraci odnose na nastavak izrade glavnog projekta shodno instrukcijama datim u Elaboratu o procjeni uticaja na životnu sredinu, definisanje obima radova i finalno usaglašavanje tehničkih rješenja sa revidentom i relevantnim institucijama (Ministarstvo saobraćaja, Ministarstvo prostornog planiranja, urbanizma i državne imovine, Uprava za saobraćaj).

“Paralelno sa navedenim aktivnostima konsultant će raditi na pripremi tenderske dokumentacije. Kako bi se nastavilo s planiranom dinamikom realizacije projekta, neophodno je potpisivanje finansijskog sporazuma između Crne Gore, EIB-a i EBRD-a. Nakon što projektna rješenja predviđena glavnim projektom budu konačno usvojena i pozitivno ocijenjena od strane revidenta, u saradnji sa EIB-om i EBRD-om, a nakon potpisivanja Ugovora o kreditnom aranžmanu između EIB-a, EBRD-a i države Crne Gore, usaglasiće se procedura za raspisivanje tendera, kojom će biti definisan broj planiranih tenderskih postupaka. Po ispunjenu svih preduslova, planirano je da ŽICG sprovede kompletan tenderski postupak – shodno procedurama o nabavkama definisanim od strane EIB-a i EBRD-a”, kazali su iz ŽICG.

Ranije Ministarstvo kapitalnih investicija je u septembru 2023. zatražilo od EK bespovratnih 112,6 miliona eura za rekonstrukciju ovog dijela pruge. Kako su tada kazali, taj zahtjev predstavlja nastavak aktivnosti za podsticanje koridorskog razvoja od Bara preko granice sa Srbijom, do Beograda i dalje mreže trans-evopskih koridora, kako bi se Crna Gora djelimično repozicionirala na saobraćajnom tržištu i postala atraktivnija za ove tokove.

Ova dionica željezničke pruge puštena je u rad krajem novembra 1959. godine i koristi se za putnički i teretni saobraćaj. Po tadašnjem projektu, maksimalna projektovana brzina bila 100 kilometara na čas, ali se zbog trenutnog stanja pruge ta brzina ne može postići pa je najveća trenutno od 70 do 80 kilometara na čas.

Rekonstrukcija će trajati tri godine

Iz ŽICGsu kazali da se očekuje da će radovi biti finansirani kroz kreditna sredstava EIB-a, EBRD-a kao i grant iz WBIF-a, pri čemu bi 50 odsto vrijednosti radova bilo pokriveno grantom, a preostalih 50 odsto iz kreditnih sredstava.

“Procijenjena vrijednost radova na rekonstrukciji predmetne dionice iznosi oko 200 miliona eura, a očekuje se da će izvođenje radova trajati tri godine. Metodologija izvođenja radova, plan upravljanja saobraćajem, eventualne obustave saobraćaja i organizacija prevoza putnika tokom izvođenja radova biće poznati nakon usvajanja konačnog obima radova u okviru glavnog projekta i tenderske dokumentacije. Javnost će o svemu navedenom biti pravovremeno informisana”, naveli su iz ŽICG.

Izvor: Vijesti