Ekonomija

Centralna banka u gubitku 39,5 miliona eura

Centralna banka Crne Gore (CBCG), kao i brojne druge centralne banke, zbog pada tržišne vrijednosti obveznica u koje je ulagala državni novac, ima gubitke po tom osnovu – na kraju maja ove godine oni su iznosili 39,5 miliona eura.

U odnosu na kraj prošle godine, gubici su nešto manji – tada su iznosili 48,2 miliona, jer je u međuvremenu došlo do promjene cijene obveznica na tržištu.

Taj gubitak (nerealizovani revalorizacioni gubici), kazali su CBCG za “Vijesti”, nije uticao na njeno poslovanje, ali pošto predstavlja računovodstvenu kategoriju po Zakonu o CBCG se pokriva iz dobiti i opštih rezervi.

Iz CBCG su naveli da imaju novac da ga pokriju, ali bi u tom slučaju njihov osnovni kapital pao ispod zakonski propisanog minimuma (50 miliona eura), zbog čega bi se aktivirala odredba o nadoknadi deficita osnovnog kapitala iz državnog budžeta.

Da bi se izbjegao scenario da se novac po ovom osnovu nadoknađuje iz državnog budžeta, izmjenama i dopunama zakona o CBCG koje je Vlada nedavno usvojila, predloženo je privremeno rješenje da se ovi gubici za 2022. godinu ne pokrivaju, već drže na računu nerealizovanih revalorizacionih rezervi do momenta njihove prodaje. Ovo rješenje je predloženo nakon konsulatacija sa drugim centralnim bankama, Međunarodnim monetarnim fondom (MMF) i eksternim revizorima.

Uzroci problema

Iz CBCG, kojom rukovodi guverner Radoje Žugić, su naveli da je tokom 2022. godine došlo do nagle promjene uslova na finansijskim tržištima i velikog pada tržišnih cijena hartija od vrijednosti, kao posljedica dugotrajnih negativnih efekata pandemije, krize izazvane ratom u Ukrajini i normalizacije monetarne politike u pravcu neočekivano agresivnog povećanja kamatnih stopa.

“Prethodni dugogodišnji period negativnih kamatnih stopa nametnuo je situaciju da je većina institucionalnih investitora, uključujući i CBCG, u jednom dijelu svog investicionog portfolija ulagala u obveznice sa dužim rokom dospijeća, ali značajno boljeg kreditnog rejtinga. Nagli rast kamatnih stopa uticao je na pad tržišne vrijednosti obveznica (s obzirom da su cijene obveznica obrnuto proporcionalne prinosu koji se veže uz njih), pa je ova situacija uzrokovala nerealizovane gubitke velikih razmjera na portfolija obveznica kod svih kategorija investitora, uključujući i centralne banke”, kazali su u CBCG.

Iz vrhovne monetarne institucije su pojasnili da su Američke federalne rezerve imale nerealizovane gubitke u iznosu od 673 milijardi dolara. Švajcarska nacionalna banka objavila je nerealizovane gubitke u iznosu od 143 milijarde dolara, što predstavlja skoro 18 odsto švajcarskog BDP-a i, kako analitičari smatraju, ovo je možda najveći jednogodišnji gubitak koji je ikada zabilježila centralna banka.

Kako dalje navode, nerealizovani gubici Banke Engleske iznose više od 200 milijardi dolara, što će rezultirati isplatama iz britanskog trezora Banci u narednoj deceniji koje se predviđaju u ukupnom iznosu od skoro 230 milijardi funti, odnosno oko 10 odsto BDP-a.

Preliminarni podaci Češke narodne banke ukazuju da bi gubitak za 2022. godinu mogao premašiti 17 milijardi eura, dok je Bundesbanka najavila gubitak, prvi put nakon 1979. godine.

Ako kamatne stope nastave značajno da rastu, holandska i francuska centralna banka mogle bi biti dovedene u poziciju negativnog kapitala.

Rezervna Banka Australije već ima negativan kapital, usljed nerealizovanog gubitka u iznosu od 37 milijardi australijskih dolara

“Ovaj scenario nije zaobišao ni CBCG koja je na kraju 2022. godine imala nerealizovani revalorizacioni gubitak uzrokovan padom tržišne vrijednosti obveznica u iznosu od 48,2 miliona eura. Napominjemo da je riječ o promjenjivoj kategoriji koja se, u zavisnosti od promjene cijena obveznica na tržištu, mijenja na dnevnom nivou, pa je tako ovaj iznos, na 31. 5. 2023. godine, bio na nivou od 39,6 miliona eura. Treba, međutim, istaći da nerealizovani revalorizacioni gubici nemaju nikakav negativan uticaj na poslovanje centralne banke, niti ugrožavaju obavljanje bilo koje od njenih funkcija, kao ni ostvarivanje njenih ciljeva. Nerealizovani revalorizacioni gubici predstavljaju samo knjigovodstvenu kategoriju privremenog karaktera koja se momentom dospijeća hartije od vrijednosti svodi na nultu vrijednost”, kazali su u CBCG, dodajući da nerealizovani revalorizacioni gubici predstavljaju obračunsko-evidencionu kategoriju i nemaju efekta na ostvareni finansijski rezultat.

Rješenje

Iz CBCG navode da s obzirom na to da su sve dugoročne obveznice u njenom portfoliju kupljene sa pozitivnim prinosom, one tokom svog trajanja, tj. sve do dospijeća, donose i određeni godišnji prihod.

“Saglasno Zakonu o CBCG, nerealizovani revalorizacioni gubici se pokrivaju iz dobiti i opštih rezervi CBCG. Zakon, dalje, propisuje da gubitak koji se ne može pokriti iz dobiti i opštih rezervi predstavlja deficit osnovnog kapitala, što implicira potrebu dokapitalizacije uz pomoć novca iz državnog budžeta. Naglašavamo da bi se nerealizovani revalorizacioni gubici u potpunosti pokrili iz novca CBCG, odnosno iz dobiti, opštih rezervi i osnovnog kapitala. Ovo bi uzrokovalo pad iznosa osnovnog kapitala CBCG ispod zakonski propisanog minimuma (50 miliona eura), zbog čega bi se aktivirala odredba o nadoknadi deficita osnovnog kapitala iz državnog budžeta”, objasnili su iz CBCG i podsjetili da su u posljednjih 10 godina izdvajanjem svog novca dostigli zakonom propisani minimum osnovnog kapitala, iako je to bila obaveza državnog budžeta.

Da bi izbjegli dodatne fiskalne tereta po državu, CBCG je, kako navode, obavila više konsultacija sa drugim centralnim banaka, MMF-om i eksternim revizorima i zajedničko je mišljenje da se ovi gubici tretiraju kao kalkulativna kategorija, što je u skladu sa međunarodnim računovodstvenim standardima, jer je zakon rigidniji u odnosu na finansijski standard koji se primjenjuje.

“Nakon ovih konsultacija i da bi se izbjeglo korišćenje novca iz državnog budžeta, izmjenama i dopunama Zakona o CBCG predložen je drugačiji zakonski tretman nerealizovanih revalorizacionih gubitaka na način da se oni ne pokrivaju, već drže na računu nerealizovanih revalorizacionih rezervi do momenta njihove prodaje, odnosno dospijeća”, kazali su u CBCG.

Međunarodne rezerve države 1,67 milijardi

Iz CBCG su naveli da su ukupne međunarodne rezerve 1,67 milijardi eura, od čega je na računima u inostranstvu 1,48 milijardi eura.

“Strukturu novca na računima u inostranstvu čine depoziti, dužničke hartije od vrijednosti (dospijeća do godinu dana i dužeg dospijeća) i nova kod MMF-a (približno 108 miliona eura). Pošto je zakonska obaveza Centralne banke da vodi računa o principima likvidnosti i sigurnosti međunarodnih rezervi, novac likvidnih tranši (oko 800 miliona eura), uvećana za novac u trezoru, planiran je tako da obezbjeđuje visoku likvidnost, te ne postoji potreba prodaje hartija od vrijednosti dužeg dospijeća”.

Za 10 godina u državni budžet prenijeli oko 12 miliona eura

Izmjenama i dopunama Zakona o CBCG u dijelu koji se tiče gubitaka omogućeno je da se polovina dobiti vrhovne monetarne institucije za prošlu godinu prenese u državni budžet.

“Neto dobit za 2022. je bila 5,2 miliona, pa po tom osnovu bi u državni budžet bilo usmjereno 2,6 miliona. Za 2023. godinu se očekuje višestruko veća neto dobit”, kazali su iz CBCG.

Iz vrhovne monetarne institucije su naveli da se prilikom odlučivanja o ulaganju međunarodnih rezervi, CBCG rukovodi načelima likvidnosti i sigurnosti ulaganja. “Ta konzervativna investiciona politika zaštitila nas je od prekomjernih realizovanih gubitaka u prethodnom skoro decenijskom periodu negativnih kamatnih stopa. Kao rezultat te politike, CBCG je u kontinuitetu ostvarivala pozitivan finansijski rezultat i po tom osnovu u državni budžet prenijela oko 12 miliona eura u periodu od 2010. do 2021. godine”.

Sledeće

Državne firme ne poštuju odluku Vlade, dobit ne ide u budžet

Ne propustite

U naredne tri i po godine Vlada će se zadužiti skoro tri milijarde

Reklama

Klikni da ostaviš komentar

Ekonomija

Normalizovan željeznički saobraćaj, prekinuta blokada

Nakon pet dana postignut je dogovor oko deblokade željezničkog saobraćaja u Crnoj Gori. Predstavnik zaposlenih Andrej Kaluđerović kazao je da su radnici dobili garancije za povećanje zarada, i da su jutros svi vozovi krenuli da saobraćaju na teritoriji Crne Gore.

Petodnevna obustava rada zaposlenih u Željezničkoj infrastrukturi Crne Gore izazvala je oštru razmjenu optužbi između predstavnika radnika i rukovodstva, dok šteta za nacionalni željeznički sistem i privredu rapidno raste.

Predstavnik zaposlenih Andrej Kaluđerović odbacio je navode da je odbio pregovore ili ponuđeni kolektivni ugovor, naglasivši da se odluke donose isključivo zajednički sa kolegama.

On je za TVCG kazao da su jutros svi vozovi krenuli na teritoriji Crne Gore.

“Dobili smo garancije za naše zarade. Povećanje plata će biti nekih 300 eura kao i što smo i najavljivali, tako da će zarada iznositi oko 1.000 do 1.200 eura”, kazao je Kaluđerović.

Kaluđerović je istakao da su na probleme ukazivali odavno, ali da radnici nijesu bili shvaćeni na pravi način.

Naglasio je da su dobili garancije da će povećanje biti u najkraćem zakonskom roku.

“Riješili smo sve ovo u korist zaposlenih, a nadam se i u korist menadžmenta”, poručio je on.

Kaluđerović je uputio izvinjenje svim putnicima koji su pretrpjeli štetu zbog obustave željezničkog saobraćaja, i poručio da se nadaju da se ovako nešto neće ponoviti.

Ekonomija

ŽICG: Željezničkog saobraćaja neće biti do daljnjeg

Željeznička infrastruktura Crne Gore (ŽICG) saopštila je da je zaposleni u tom preduzeću Andrej Kaluđerović u ime zaposlenih koji su obustavili rad, odbio da uđe u razgovore sa izvršnim menadžmentom preduzeća, kao i Odborom direktora, iako su mu u više navrata ponuđeni, kako bi se pronašlo rješenje u interesu zaposlenih i omogućilo normalno funkcionisanje saobraćaja.

“Sada je potpuno jasno da se ne radi o sindikalnoj ili radničkoj inicijativi, već o politički instruiranoj opstrukciji kojom se pokušava ugroziti rad željeznice i prouzrokovati direktna šteta putnicima i privredi. Kaluđeroviću je dobro poznato da zahtjevi koje postavlja ne mogu biti ispunjeni na način na koji to očekuje, jer za svaku odluku o povećanju zarada i izmjenama kolektivnog ugovora neophodno je učešće i odobrenje Ministarstva finansija, kao i saglasnost reprezentativnih sindikata”, navode iz ŽICG.

Ističu da Kaluđerović uporno odbija razgovore sa menadžmentom i insistira na ispunjenju svojih ultimatuma kao uslovu da vozovi normalno saobraćaju.

“Željeznička infrastruktura Crne Gore još jednom poziva sve zaposlene da ostanu posvećeni zakonitom i odgovornom radu, a relevantne institucije da adekvatno reaguju na očiglednu opstrukciju kojom se nanosi ozbiljna šteta javnom interesu i bezbjednosti saobraćaja. Takođe, obavještavamo građane, operatere putničkog i teretnog saobraćaja da do daljnjeg neće biti željezničkog saobraćaja”, zaključuju u saopštenju.

Ministarstvo saobraćaja: Blokada željeznice prouzrokovala veliku materijalnu štetu

Obustava rada od strane dijela zaposlenih u ŽICG je nezakonita i prouzrokovala je veliku materijalnu štetu, kao i ozbiljne posljedice po odvijanje saobraćaja, saopštili su iz Ministarstva saobraćaja.

Posebno zabrinjava činjenica da je blokadom pruge zaustavljen međunarodni voz, na kojem se i dalje nalazi imovina stranih državljana, uključujući automobile putnika, navode iz ministarstva.

Ističu da je Ministarstvo saobraćaja u kontinuitetu podržavalo poboljšanje uslova rada zaposlenih, a kroz rebalans budžeta obezbijedili smo dodatnih 2,5 miliona eura za funkcionisanje Željezničke infrastrukture Crne Gore.

“Uprkos tome, današnja akcija dijela zaposlenih izvedena je na ultimativan način, do sada nezabilježen u Crnoj Gori. Radi se o potezu kojim su radnici odbili svaku mogućnost dogovora sa menadžmentom i odbijali razgovor čak i sa reprezentativnim sindikatima, koji su jedini ovlašćeni da pregovaraju o kolektivnom ugovoru u skladu sa zakonom”, navode u saopštenju.

Srbijavoz: Umjesto noćnih barskih vozova autobus na relaciji Bar-Prijepolje-Bar

Za putnike koji putuju večeras međunarodnim vozom broj 432 sa polaskom u 20.10 časova iz Bara za Zemun kao i vozom 433 sa polaskom u 19.40 časova iz Zemuna za Bar, obezbjeđen je autobuski prevoz na relaciji Bar-Prijepolje teretna-Bar, saopštio je Srbijavoz.

U saopštenju se navodi da je privremena izmjena u organizaciji noćnih barskih vozova uvedena zbog prekida željezničkog saobraćaja u Crnoj Gori izazvanog obustavom rada grupe zaposlenih Železničke infrastrukture Crne Gore.

Tokom trajanja ove izmijenjene organizacije, zbog autobuskog prevoza putnika na pomenutoj relaciji, u noćne vozove se neće uvrštavati kola za prevoz automobila.

Ekonomija

Regionalni vodovod – od gubitka do rekorda

Regionalni vodovod Crnogorsko primorje je u periodu od juna 2021. do juna 2025. godine prošao transformaciju od preduzeća opterećenog višemilionskim dugovima do finansijski stabilne kompanije sa rekordnom dobiti, saopšteno je iz ovog državnog preduzeća.

Na 57. sjednici Odbora direktora usvojena je završna informacija o poslovanju za pomenuti period, a iz Regionalnog vodovoda poručuju da „ostvareni rezultati nedvosmisleno potvrđuju transformaciju preduzeća, koje je od gubitaka i nelikvidnosti 2020. godine, za svega četiri godine postalo jedan od najupečatljivijih primjera uspješnog i odgovornog upravljanja u crnogorskom javnom sektoru“.

Kako navode, ključ uspjeha bio je „profesionalan, stručan i principijelan odnos članova Odbora direktora prema misiji i viziji preduzeća“.

U saopštenju se podsjeća da je „od juna 2021. godine, kada je Zoran Lakušić preuzeo upravljačku funkciju predsjednika Odbora direktora, Regionalni vodovod bio opterećen višemilionskim dugovima i poslovao je sa gubitkom“. Četiri godine kasnije, bilježi se „gotovo tri miliona eura neto dobiti“, dok je „od gubitka iz 2020. godine, koji je iznosio skoro 200 hiljada eura, Regionalni vodovod dostigao stabilnu i održivu profitabilnost“.

Rast prihoda, kako tvrde, ostvaren je „uz očuvanje stabilnosti cijena vode“. Korekcija cijena bila je „pažljivo odmjerena, bez većih negativnih efekata po krajnje korisnike, a u funkciji dugoročne održivosti sistema“.

Posebno se izdvaja podatak da je „otplaćeno više od 21,3 miliona eura naslijeđenih obaveza, čime je Regionalni vodovod značajno oslobođen dugogodišnjih kreditnih aranžmana“. Uz to, „iz dobiti je uplatio iznos od skoro pola miliona eura Vladi Crne Gore u državni budžet, po prvi put u svom poslovanju“.

U saopštenju se naglašava i da predsjednik Odbora direktora „tokom cijelog mandata nije koristio pravo na dnevnice, posebne naknade za rad u komisijama i radnim tijelima, niti karticu za reprezentaciju“.

Politika zapošljavanja, kako navode, bila je „temeljena isključivo na stvarnim potrebama radnog procesa, u skladu sa tehnološkim i organizacionim zahtjevima, bez kadrovskog uvećanja koje bi izlazilo iz okvira racionalnog i odgovornog upravljanja“.

Iz Regionalnog vodovoda poručuju da njihovi rezultati „pokazuju da državna preduzeća mogu poslovati profesionalno, odgovorno i sa milionskom dobiti“.

Dodaju i da su „upravljanje i postignuća Regionalnog vodovoda i predsjednika Odbora direktora Zorana Lakušića više puta pohvaljena na sjednicama Vlade Crne Gore“.

Kako ističu, „ostvareni rezultati i rekordne isporuke vode ne bi bili mogući bez istorijskog iskoraka – zaustavljanja nelegalne eksploatacije pijeska i šljunka iz korita rijeke Morače, u drugoj zoni sanitarne zaštite izvorišta Bolje Sestre“, čime je, navode, poslana snažna poruka da se „odlučnom i odgovornom akcijom mogu zaštititi ključni prirodni resursi i obezbijediti održiv razvoj“.