Zeta

Iz „Kneževića glavice“ izronili izuzetni tragovi burne istorije

Izvor: Pobjeda

U izvještaju arheologa se ukazuje da su najstariji grobovi skeletno sahranjeni, većinom bez grobnih konstrukcija, dok je nekoliko (pet) imalo konstrukcije od šljunka, koji je polagan na osnovu rake ili stavljan sa strana drvenih sanduka. Halštatski grobovi pripadaju glasinačkoj kulturi, što je potvrđeno brojnim nalazima od bronze, gvožđa i keramike.

Više od dvije i po hiljade godina istorije stalo je u zemljani tumul u selu Balabani, u Zeti, koji je među mještanima poznatiji kao „Kneževića glavica“. Crnogorski i inostrani arheolozi, kako saznaje Pobjeda, zaključili su da je ova praistorijska humka sukcesivno korišćena za sahranjivanje u dugom vremenskom razdoblju, od perioda Halštata (oko 800 godina prije nove ere) do sredine 17. vijeka našeg doba. Iza pokojnika, pored kostiju, ostali su i jako vrijedni predmeti koji su izuzetan prilog istoriji ovog područja i cjelokupnoj istoriji Crne Gore.

Obrasla u draču, košćele, divlje smokve i drugo rastinje, „Kneževića glavica“ je u posljednjih nekoliko decenija lokalnoj djeci služila za igru, sankanje i skrivanje, a među starijim mještanima postojalo je saznanje da je nekada davno korišćena za sahrane. To je sve što je većina i znala o ovom zemljanom tumulu u kojem je, na opšte iznenađenje mještana, bilo sahranjeno čak 230 pokojnika. Samo jedan je bio kremiran, tj. njegove spaljene kosti bile su pohranjene u keramičku urnu.

Danas, nakon arheoloških istraživanja, nema više „Kneževića glavice“, a mještani sa sjetom pominju period u kojem su jedni drugima, u šali, govorili kako treba da kopaju i traže blago, a sada već danima prepričavaju sve ono što su im arheolozi na terenu usmeno prenijeli.

Istraživanje „Kneževića glavice“ realizovao je Centar za konzervaciju i arheologiju Crne Gore, u saradnji sa Njemačkim arheološkim institutom (DAI) iz Berlina i Centrom za arheologiju Olomouc (Češka Republika). Lokalitet se nalazi na privatnom imanju porodice Knežević, u blizini Stadiona „Trešnjica“, u Zeti. Riječ je o monumentalnoj humci radijusa 32 metra i očuvane visine tri metra, gornji dio kalote (kupolasti vrh zemljane gomile, nap. aut.) zaravnjen je krajem 19. vijeka za strateške i vojne potrebe. Istraživanja su sprovedena u dvije kampanje, prva je bila od 11. septembra do kraja novembra 2023. godine, a druga od 13. marta do 11. jula 2024. U istraživačkom timu bili su rukovodilac mr MileBaković, prof. dr BlagojeGovedarica, dr JaroslavPeška, mr IvanaMedenica, mr MilošPetričević, mr Miloš Živanović i Ivana Živanović.

“Evidentno je da imamo dva horizonta sahranjivanja u praistoriji (prije nove ere), onda slijedi hijatus (period za koji nema arheoloških nalaza, nap. aut.), da bi se sahranjivanje na ovoj lokaciji nastavilo u 8‒9. vijeku naše ere”, navodi se u izvještaju tima arheologa, koji je Pobjeda dobila od Centra za konzervaciju i arheologiju.

U izvještaju se ukazuje da su najstariji grobovi skeletno sahranjeni, većinom bez grobnih konstrukcija, dok je nekoliko (pet) imalo konstrukcije od šljunka, koji je polagan na osnovu rake ili stavljan sa strana drvenih sanduka. Halštatski grobovi pripadaju glasinačkoj kulturi, što je potvrđeno brojnim nalazima od bronze, gvožđa i keramike. Skeletni materijal iz ovog perioda je veoma loše očuvan, pa su arheolozi nalazili često samo nekoliko zuba i djelova dugih kostiju.

“Keramički nalazi su dvouhi pehari i plitke zdjele rađeni od loše pečene i slabo prečišćene zemlje. Veći dio je u komadima, uništen naknadnim ukopavanjima, dok se nekoliko primjeraka može rekonstruisati. Artefakti od gvožđa su najčešće koplja, a pored jednog ratnika je bio položen gvozdeni mač u veoma lošem stanju (vjerovatno bez mogućnosti rekonstrukcije) “, navodi se u izvještaju.

Najbrojniji su nalazi od bronze: ukrasne igle i kopče (fibule) i razni ukrasi na odjeći (kalotasta bronzana dugmad), razvodnici za trake i spiralni zavijuci. U dva groba su pronađene bronzane narukvice i pektorali (ukrasi za grudi od kružnog bronzanog lima sa listolikim laticama).

“Posebno je interesantan nalaz iz groba br. 14. Otkrivene su dvije dijademe (dekorisane bronzane trake kao ukras za glavu), koje su pohranjene kao prilog prilikom sahrane dvije ženske osobe visokog društvenog statusa (princeze).

U grobu br. 124 je bila sahranjena ženska osoba se bogato ukrašenom nošnjom koju je činio pojas od stotinak kalotastih dugmadi (vjerovatno prišivenih na tkanenipojas koji, razumljivo, nije sačuvan), tri bronzane fibule u predjelu ramena, ogrlica od sitnih perli od ćilibara i na desnom ramenu bronzani privezak u obliku patke sa dvije glave i poklopcem i sedam manjih privezaka takođe u obliku patki. Slični predmeti su česti u grobovima ovog perioda i njima se pripisuje apotropejska uloga (zaštita od zlih sila, nap. aut.). U našem slučaju, patke su životinje koje žive u vodi, vazduhu i na zemlji i one imaju posebnu moć i služe da dušu pokojnika ponesu u drugi svijet “, navodi se u izvještaju arheologa i ističe da je iz ovog prvog horizonta sahranjivanja posebno zanimljiv i veliki privezak u obliku bika, koji je takođe imao apotropejsku ulogu.

DRUGI HORIZONT

Arheolozi su u izvještaju naveli da drugi horizont sahranjivanja u „Kneževića glavici“ predstavlja osteološki materijal (kosti) i artefakti pohranjeni od 5. do 3. vijeka prije nove ere, koji hronološki pripadaju periodu grčke kolonizacije jadranske obale, tj. periodu helenizma.

” Izdvaja se nalaz srebrnog novčića koji je bio u sekundarnoj upotrebi jer je bio perforiran da bi se nosio kao privezak. Novčić je dobro očuvan i jasno se čita da je kovan u gradu Damastion, odnosno u vrijeme 4–5. vijeka prije nove ere “, navodi se u izvještaju.

Najbrojniji su nalazi manjih keramičkih posuda tipa skifos. Istom periodu pripada i jedan keramički bokal za vino (tip Oinohoa), koji je fino dekorisan crnom bojom na žućkastoj podlozi i koji je sačuvan skoro u potpunosti, uz manje oštećenje na obodu.

“Pored keramike kao prilog se javljaju i koplja, eventualno manje perle od bronze.

Nešto kasnijem periodu pripada jedini grob sa kremiranim pokojnikom. Spaljene kosti su prikupljene i stavljene u veći bokal sa jednom drškom koji je poklopljen manjim neobrađenim kamenom. Iznad ove urne je, kao zaštita, postavljena donja polovina amfore “. navodi se u izvještaju.

TREĆI HORIZONT

Arheolozi su došli do zaključka da je prošlo više od 1.000 godina, da bi se u 8–9. vijeku opet počelo sahranjivanje u „Kneževića glavici“. Pronađeni artefakti svjedoče da je glavica korišćena za sahranjivanje od 8. do 17. vijeka.

“Oko 4/5 grobova pripada srednjovjekovnom periodu. Evidentno je da je groblje bilo u čestoj upotrebi, pa su brojni primjeri sahranjivanja nekoliko pokojnika u istoj raci ili da je prilikom kasnijeg ukopa stariji skelet dislociran ili uništen. Skeleti ovog perioda su po pravilu (za razliku od praistorijskih, gdje orijentacija nije bila bitna) orijentisani pravcem zapad-istok, sa glavom na zapadu. Ruke su bile prekrštene na stomaku ili grudima, što ukazuje da se radi o hrišćanskoj populaciji. I u ovom slučaju je skeletni materijal slabo očuvan i primjetan je veliki broj dječjih sahrana”, navodi se u izvještaju.

Kao što je uobičajeno, hrišćanski grobovi su oskudni sa inventarom. Pronađeno je tek desetak predmeta ovog perioda: dvije bronzane naušnice sa jagodičastim ukrasom, jedna srebrna naušnica sa grozdolikim ukrasom, tri srebrna prstena, dva gvozdena ključa i dva gvozdena kresiva. Najstarija je srebrna naušnica sa grozdolikim priveskom i datuje se u period ranog srednjeg vijeka (8–9. vijek).

“Dvije naušnice sa jagodama, kao i prsten od uvijene srebrne žice sa kamenom na osnovu analogija odgovaraju periodu razvijenog srednjeg vijeka (11–12. vijek). Istom vremenu bi odgovarala i druga dva prstena koji su skromnije izrade. Izdvaja se i nalaz srebrnog novčića kralja Milutinaiz XIV vijeka. Na jednoj strani (avers) je predstavljen Isus na prijestolu, a na drugoj (revers) kralj Milutin sa Sv. Stefanom(ovaj novac je vjerovatno kovan u Brskovu u XIV vijeku). Gvozdeni ključevi i gvozdena kresiva u obliku ocila (za duvan) pripadali bi periodu 15-16. vijeka. Istom periodu pripadaju tri groba koja su bili bez nalaza, ali su za razliku od drugih imala kovčeg od kamenih ploča”, navodi se u izvještaju arheologa.

SLIJEDE ANALIZE

Dva skeleta su vjerovatno zadnje sahranjene individue na ovoj nekropoli. Na osnovu konteksta nalaza i odnosa prema susjednim grobovima arheolozima je bilo jasno da se radi o kasnijim sahranama koje su se mogle desiti sredinom 17. vijeka.

Pored svih zaključaka, arheolozi su ipak u izvještaju naglasili da su iskopavanja i terenski rad završeni prije nepunih mjesec dana, a riječ je o obimnoj građi, te da u ovoj fazi nije moguće donositi konačne zaključke, što znači da su informacije kojima raspolažu preliminarnog karaktera.

“Preciznije podatke ćemo imati u momentu kada se odrade brojne planirane analize: karbonske analize C14, DNK analize itd.”, navodi se u izvještaju arheologa.

Velika umjetnička vrijednost i baza za zavičajni muzej Zete

Arheolozi su u izvještaju posebno istakli da jedna od osnovnih karakteristika ovog monumentalnog tumula, koja se odnosi na sve horizonte sahranjivanja i koje ga čine jedinstvenim na ovom području, jeste relativno brojno prisustvo grobova visokorangiranih osoba, čiji grobni prilozi, osim kulturno-istorijske, imaju i veliku umjetničku vrijednost.

– Tu svakako spadaju ukrašene dijademe i privesci u obliku patke i bika iz halštatskog horizonta, ukrašeni helenistički skifosi i oinohoe, kao i naušnice i drugi nalazi iz srednjeg vijeka. Na taj način su istraživanja tumula „Kneževića glavica“ dala mnogo novih impulsa za izučavanje prošlosti ovog dijela Crne Gore, ali isto tako i mnoštvo vrijednih eksponata koji bezuslovno zaslužuju da budu izloženi u muzejskim vitrinama i da tako budu pristupačni široj javnosti. Bez imalo sumnje se može reći da bogata zbirka nalaza iz ove humke predstavlja solidnu bazu za zavičajni muzej Zete koji će, nadamo se, uskoro biti osnovan – navodi se u izvještaju arheologa.

Izvor: Pobjeda

Slične teme:arheloško iskopavanje istaknuto zeta

Sledeće

Javni poziv za prethodno konsultovanje lokalnog stanovništva

Ne propustite

Stanović: Odštetu od elementarnih nepogoda potražuje 80 poljoprivrednika iz Zete

Reklama

Klikni da ostaviš komentar

Zeta

Popović DPS-u Zeta: Trenutno najgora realizacija budžeta ipak iznad maksimalne DPS realizacije

Realizacija kapitalnog budžeta za 2024. godinu iznosi na današnji dan preko 2,6 miliona eura. Ako se vratimo u ne tako davnu prošlost, u poslednjih pet godina, najbolja realizacija kapitalnog budžeta za vrijeme DPS-a iznosila je u 2020. godini oko 2,5 miliona eura. Da li se ovo nameće zaključak da je „trenutno najgora realizacija budžeta“ ipak iznad maksimalne DPS realizacije? Odgovor na ovo pitanje je svima jasan, osim članovima DPS-a, poručio je v. d. sekretara Sekretarijata za finansije i budžet Bojan Popović u saopštenju.

Saopštenje prenosimo integralno:

“Kako smo i navikli od strane DPS-a, i ovog puta smo dobili krajnje maliciozno saopštenje sa netačnim informacijama, u kojem se targetira prije svega sekretar za finansije, Bojan Popović.

Potencira se tema u vezi sa najgorom realizacijom budžeta, a realizacija kapitalnog budžeta za 2024. godinu iznosi na današnji dan preko 2,6 miliona eura. Ako se vratimo u ne tako davnu prošlost, u poslednjih 5 godina, najbolja realizacija kapitalnog budžeta za vrijeme DPS-a iznosila je u 2020. godini oko 2,5 miliona eura. Da li se ovo nameće zaključak da je „trenutno najgora realizacija budžeta“ ipak iznad maksimalne DPS realizacije? Odgovor na ovo pitanje je svima jasan, osim članovima DPS-a.

Odgovori na sva pitanja o budžetu mogu se pronaći u najsadržajnijem i najtransparentnijem finansijskom dokumentu koji je predložen SO Zeta. Ipak, ima pojedinaca sa druge strane koji se ne snalaze dobro u vremenu i prostoru, pa ne uspijevaju da se snađu ni u ćiriličnom dokumentu, i pokušavaju taj nedostatak da nadomjeste političkim napadom na sekretara, koji je uspio da kreira jednogodišnji budžet u vrijednost njihovih 3-4 poslednja – ili je možda ovo neka nova Zeta, koja njima nije bila dostupna u prethodnom periodu. U krajnjem, svi se krećemo u domenu svojih mogućnosti i kapaciteta.

Objektivna potvrda dobrog rada u poslednjih malo više od godinu i po se može dobiti jednostavnim upoređivanjem finansijske situacije sa Opštinom Tuzi koja je dobila svoju opštinsku samostalnosti prije Zete. Opština Tuzi u prve dvije godine od samostalnosti nije ni kreirala svoj budžet, niti je imala bilo kakvu realizaciju kapitalnog budžeta, već se finansirala iz budžeta Glavnog grada, dok je Zeta bila prinuđena da kreira svoje finansije od prve godine. Rezultat je svima odavno vidljiv – budžeti u Zeti su u poslednje dvije godine planirani na iznos od oko 10 i 12,5 miliona eura, što uz pomenutu kapitalnu realizaciju budžeta za tekuću godinu obećava kontinuitet u svim pravcima. Navedeno poređenje nema takmičarski smisao, već se samo upoređuju način funkcionisanja dvije najmlađe opštine.

Vjerovatno vam ne ide u prilog što momak iz Mataguža, sekretar za finansije, održi predavanje odbornicima DPS-a na svakoj sjednici skupštini, jer su rijetki oni koji dobiju poneki poen na aktivnost. S obzirom da je prije par dana stigao i novi DPS student/odbornik, obavještavam vas da za konsultacije imate na usluzi sekretara za finansije čak i za vrijeme praznika.

Molim vas da ubuduće saopštenja koja budu usmjerena ka finansijama Opštine Zeta, ili direktno ka sekretaru, sadrže makar približno tačne informacije, a red bi bio i da budu malo civilizovanija. Do tad, srećni božićni i novogodišnji praznici od predsjednika Mihaila i sekretara Bojana!”.

Zeta

Krstović: Gradnja kolektora u Botunu je za nas apsolutno neprihvatljiva

Formiranje vlasti u Glavnom gradu, osim što je značajno za podgoričke društveno-političke prilike i u širem kontekstu može nivelisati okolnosti na republičkom nivou, važno je i za Zetu u smislu rješavanja otvorenih pitanja sa Podgoricom. Dolazi vrijeme kada će biti neophodno da strukture koje rukovode procesima u Zeti i Glavnom gradu sjednu za sto i naprave dogovore koji će štititi opravdane interese kako stanovnika Zete, tako i Podgorice. Posebno je važno da očekivanu odgovornost u vezi sa najvažnijim pitanjima pokažu nov rukovodstvo Glavnog grada, ali i suštinski rukovodici opštine Zeta.

Ovo je saopštio Luka Krstović, predsjednik OO zetskih Demokrata.

„Pitanje svih pitanja je razgraničenje, kao i prenos imovine, u formalnom smislu, na našu opštinu. Proces je zaustavljen i vrlo je važno da bude ponovo aktivan. Pregovarački tim iz Zete je u prvom navratu propustio ogromnu šansu da superiorno riješi proces razgraničenja. Međutim, to ne znači da danas bilo ko može i ima pravo da usporava i zaustavlja Zetu na putu ekonomskog razvoja. Opštine, kao i država koja ima aktivno učešće i procesu, treba na pravi način i efikasno da donesu konačne odluke“, kazao je on.

Uporedo, a ne manje važno, navodi Krstović, treba rješavati pitanje pronalaženja alternativne lokacije za gradnju Postrojenja za prečišćavanje otpadnih voda i spalionice otpadnog mulja.

„Planirana lokacija u Botunu je apsolutno neprihvatljiva. Graditi takvo postrojenje za jednu opštinu na teritoriji druge opštine je neracionalno, nezakonito i veoma opasno. Ugrađivati tehnologiju staru više od 40 godina a prodavati Zećanima, a naročito Botunjanima priču kako je to savremeno, zaista je nedobronamjerno. Spalionica i Kolektor, za potrebe Podgorice, u Zetu nisu ni malo dobrodošle. Široj javnosti je poznato da su Demokrate Zete analizom i sa dokazima pobile svaku teoriju zagovornika gradnje da je ta gradnja i na tom mjestu jedino moguća. Zato pozivam čovjeka poznatog po spremnost na dijalog i dogovor, uvaženog graodnačelnika Mujovića i lokalne političare koji vrše vlast u Zeti da, kao predstavnici partija koje zajedno vrše vlast u Podgorici, komšijski i prijateljski riješe predmetno pitanje i pronadju novu lokaciju za kolektor. U građevinskom smislu, sve je moguće drugačije i na drugoj lokaciji napraviti. U političkom smislu, pozitivno rješenje ove situacije imaće brojne benefite. A kako se ovih dana i u Zeti što pozdravljamo šiti krug strastvemih promotera evropskog puta i zagovornika brzog ulaska u društvo razvijenih evropskih naroda, nije za očekivati da Evropa povuče sredstva koja je dala za rješavanje problema otpadnih voda“, zaključio je Krstović.

Zeta

Ranko Popović poručio Andriji Klikovcu: Vrijeme iskorištavanja Zete je prošlost!

Ranko Popović, odbornik Demokratske narodne partije (DNP) u Skupštini Opštine Zeta, izdao je oštru izjavu u kojoj je kritikovao Andriju Klikovca, odbornika u SO Glavnog grada, zbog njegovog stava prema pitanjima koja se tiču Zete i Podgorice.

„Gospodine Klikovac, predsjednik DNPa Milan Knežević je veliki čovjek i patriota, a prije svega dobrotvor i Zete i Podgorice, ali to ne znači da se odriče svojih korijena kao Vi da bi nekom udovoljio na štetu građana Zete“, kazao je Popović.

On je dodao da Knežević nikada nikoga nije oštetio svojim političkim djelovanjem, već se uvijek zalagao za pravdu i fer raspodjelu resursa.

„Milan Knežević nikad nikoga oštetio nije u svom političkom djelovanju, već se zalagao da svakom pripadne ono što je njegovo“, izjavio je Popović.

Popović je naglasio i razočaranje koje je, prema njegovim riječima, izraženo među Klikovčevim sugrađanima. „Ima li veće tuge nego kad ti rođaci i komšije kažu: ‘Sine Andro, što činiš, ne brukaj se pred Zećanima!’“, rekao je Popović.

Podsjetio je na značaj Zete u izgradnji Podgorice, napominjući da je ta opština dala značajan doprinos razvoju glavnog grada.

„Svjesni ste činjenice, uvaženi odborniče Klikovac, koliko je Zeta svojih resursa uložila u izgradnju Podgorice da bi danas bila ovakva. Čuli ste valjda od svojih najbližih kako su se Zećani ophodili prema Podgoričanima i svima kojima je pomoć bila potrebna“, kazao je on.

Popović je kritikovao Klikovca zbog, kako tvrdi, političkog podaništva zarad dobijanja funkcija.

„Gospodin Knežević nije iznio ništa što ne podržavaju gotovo svi Zećani, izuzev ljudi poput Vas, koji podaništvom dobijaju funkcije“, izjavio je Popović.

Posebno je osudio Klikovčevo ponašanje, sugerišući da posjete Zeti obavlja noću kako bi izbjegao kritike. „Zato Vas fino molim da đedovinu posjetite po danu, a ne pod okriljem noći kao što radite danas, kako bi mogli vidjeti napredak Zete,“ kazao je on.

Popović je zaključio da vrijeme iskorištavanja resursa Zete u korist Podgorice, bez odgovarajuće naknade, pripada prošlosti.

„Vrijeme kada ste Zeti slali trovače vazduha, zemljišta i vode a sipali mrvice sa stola u budžet tada Gradske opštine Golubovci je prošlost i nikad se više to vrijeme neće vratiti niti Vi i vaša partija na vlasti“ rekao je Popović.

Na kraju, Popović se osvrnuo na navodne Klikovčeve planove da investicije namijenjene Zeti prebaci u Glavni grad, izražavajući uvjerenje da se to neće dogoditi. „Razumijemo da ste nervozni zbog formiranja vlasti u Podgorici, jer ste vjerovatno željeli da ovu investiciju oko kolektora preselite u Glavni grad, ali se ne sjekirajte jer će Vam ta želja biti ispunjena, jer se kolektor nikada izgraditi neće u Zeti“, zaključio je on.

„Svakom svoje, pa neka Vam je sa srećom!“ dodao je Popović na kraju svoje izjave.

Podsjećamo Andrija Klikovac odbornika DPS-a u SO Glavnog grada juče je na X mreži napisao:

“Zetski šerif je samo potvrdio naše navode juče u Skupštini Glavnog grada, napisao je na X mreži .Razvoj Podgorice zavisi od političke trgovine i opstanka neprincipijelne političke većine. O razvoju Podgorice odlučuju Selaković i ostala SNS ekipa”