Zeta

Iz „Kneževića glavice“ izronili izuzetni tragovi burne istorije

Izvor: Pobjeda

U izvještaju arheologa se ukazuje da su najstariji grobovi skeletno sahranjeni, većinom bez grobnih konstrukcija, dok je nekoliko (pet) imalo konstrukcije od šljunka, koji je polagan na osnovu rake ili stavljan sa strana drvenih sanduka. Halštatski grobovi pripadaju glasinačkoj kulturi, što je potvrđeno brojnim nalazima od bronze, gvožđa i keramike.

Više od dvije i po hiljade godina istorije stalo je u zemljani tumul u selu Balabani, u Zeti, koji je među mještanima poznatiji kao „Kneževića glavica“. Crnogorski i inostrani arheolozi, kako saznaje Pobjeda, zaključili su da je ova praistorijska humka sukcesivno korišćena za sahranjivanje u dugom vremenskom razdoblju, od perioda Halštata (oko 800 godina prije nove ere) do sredine 17. vijeka našeg doba. Iza pokojnika, pored kostiju, ostali su i jako vrijedni predmeti koji su izuzetan prilog istoriji ovog područja i cjelokupnoj istoriji Crne Gore.

Obrasla u draču, košćele, divlje smokve i drugo rastinje, „Kneževića glavica“ je u posljednjih nekoliko decenija lokalnoj djeci služila za igru, sankanje i skrivanje, a među starijim mještanima postojalo je saznanje da je nekada davno korišćena za sahrane. To je sve što je većina i znala o ovom zemljanom tumulu u kojem je, na opšte iznenađenje mještana, bilo sahranjeno čak 230 pokojnika. Samo jedan je bio kremiran, tj. njegove spaljene kosti bile su pohranjene u keramičku urnu.

Danas, nakon arheoloških istraživanja, nema više „Kneževića glavice“, a mještani sa sjetom pominju period u kojem su jedni drugima, u šali, govorili kako treba da kopaju i traže blago, a sada već danima prepričavaju sve ono što su im arheolozi na terenu usmeno prenijeli.

Istraživanje „Kneževića glavice“ realizovao je Centar za konzervaciju i arheologiju Crne Gore, u saradnji sa Njemačkim arheološkim institutom (DAI) iz Berlina i Centrom za arheologiju Olomouc (Češka Republika). Lokalitet se nalazi na privatnom imanju porodice Knežević, u blizini Stadiona „Trešnjica“, u Zeti. Riječ je o monumentalnoj humci radijusa 32 metra i očuvane visine tri metra, gornji dio kalote (kupolasti vrh zemljane gomile, nap. aut.) zaravnjen je krajem 19. vijeka za strateške i vojne potrebe. Istraživanja su sprovedena u dvije kampanje, prva je bila od 11. septembra do kraja novembra 2023. godine, a druga od 13. marta do 11. jula 2024. U istraživačkom timu bili su rukovodilac mr MileBaković, prof. dr BlagojeGovedarica, dr JaroslavPeška, mr IvanaMedenica, mr MilošPetričević, mr Miloš Živanović i Ivana Živanović.

„Evidentno je da imamo dva horizonta sahranjivanja u praistoriji (prije nove ere), onda slijedi hijatus (period za koji nema arheoloških nalaza, nap. aut.), da bi se sahranjivanje na ovoj lokaciji nastavilo u 8‒9. vijeku naše ere“, navodi se u izvještaju tima arheologa, koji je Pobjeda dobila od Centra za konzervaciju i arheologiju.

U izvještaju se ukazuje da su najstariji grobovi skeletno sahranjeni, većinom bez grobnih konstrukcija, dok je nekoliko (pet) imalo konstrukcije od šljunka, koji je polagan na osnovu rake ili stavljan sa strana drvenih sanduka. Halštatski grobovi pripadaju glasinačkoj kulturi, što je potvrđeno brojnim nalazima od bronze, gvožđa i keramike. Skeletni materijal iz ovog perioda je veoma loše očuvan, pa su arheolozi nalazili često samo nekoliko zuba i djelova dugih kostiju.

„Keramički nalazi su dvouhi pehari i plitke zdjele rađeni od loše pečene i slabo prečišćene zemlje. Veći dio je u komadima, uništen naknadnim ukopavanjima, dok se nekoliko primjeraka može rekonstruisati. Artefakti od gvožđa su najčešće koplja, a pored jednog ratnika je bio položen gvozdeni mač u veoma lošem stanju (vjerovatno bez mogućnosti rekonstrukcije) „, navodi se u izvještaju.

Najbrojniji su nalazi od bronze: ukrasne igle i kopče (fibule) i razni ukrasi na odjeći (kalotasta bronzana dugmad), razvodnici za trake i spiralni zavijuci. U dva groba su pronađene bronzane narukvice i pektorali (ukrasi za grudi od kružnog bronzanog lima sa listolikim laticama).

„Posebno je interesantan nalaz iz groba br. 14. Otkrivene su dvije dijademe (dekorisane bronzane trake kao ukras za glavu), koje su pohranjene kao prilog prilikom sahrane dvije ženske osobe visokog društvenog statusa (princeze).

U grobu br. 124 je bila sahranjena ženska osoba se bogato ukrašenom nošnjom koju je činio pojas od stotinak kalotastih dugmadi (vjerovatno prišivenih na tkanenipojas koji, razumljivo, nije sačuvan), tri bronzane fibule u predjelu ramena, ogrlica od sitnih perli od ćilibara i na desnom ramenu bronzani privezak u obliku patke sa dvije glave i poklopcem i sedam manjih privezaka takođe u obliku patki. Slični predmeti su česti u grobovima ovog perioda i njima se pripisuje apotropejska uloga (zaštita od zlih sila, nap. aut.). U našem slučaju, patke su životinje koje žive u vodi, vazduhu i na zemlji i one imaju posebnu moć i služe da dušu pokojnika ponesu u drugi svijet „, navodi se u izvještaju arheologa i ističe da je iz ovog prvog horizonta sahranjivanja posebno zanimljiv i veliki privezak u obliku bika, koji je takođe imao apotropejsku ulogu.

DRUGI HORIZONT

Arheolozi su u izvještaju naveli da drugi horizont sahranjivanja u „Kneževića glavici“ predstavlja osteološki materijal (kosti) i artefakti pohranjeni od 5. do 3. vijeka prije nove ere, koji hronološki pripadaju periodu grčke kolonizacije jadranske obale, tj. periodu helenizma.

“ Izdvaja se nalaz srebrnog novčića koji je bio u sekundarnoj upotrebi jer je bio perforiran da bi se nosio kao privezak. Novčić je dobro očuvan i jasno se čita da je kovan u gradu Damastion, odnosno u vrijeme 4–5. vijeka prije nove ere „, navodi se u izvještaju.

Najbrojniji su nalazi manjih keramičkih posuda tipa skifos. Istom periodu pripada i jedan keramički bokal za vino (tip Oinohoa), koji je fino dekorisan crnom bojom na žućkastoj podlozi i koji je sačuvan skoro u potpunosti, uz manje oštećenje na obodu.

„Pored keramike kao prilog se javljaju i koplja, eventualno manje perle od bronze.

Nešto kasnijem periodu pripada jedini grob sa kremiranim pokojnikom. Spaljene kosti su prikupljene i stavljene u veći bokal sa jednom drškom koji je poklopljen manjim neobrađenim kamenom. Iznad ove urne je, kao zaštita, postavljena donja polovina amfore „. navodi se u izvještaju.

TREĆI HORIZONT

Arheolozi su došli do zaključka da je prošlo više od 1.000 godina, da bi se u 8–9. vijeku opet počelo sahranjivanje u „Kneževića glavici“. Pronađeni artefakti svjedoče da je glavica korišćena za sahranjivanje od 8. do 17. vijeka.

„Oko 4/5 grobova pripada srednjovjekovnom periodu. Evidentno je da je groblje bilo u čestoj upotrebi, pa su brojni primjeri sahranjivanja nekoliko pokojnika u istoj raci ili da je prilikom kasnijeg ukopa stariji skelet dislociran ili uništen. Skeleti ovog perioda su po pravilu (za razliku od praistorijskih, gdje orijentacija nije bila bitna) orijentisani pravcem zapad-istok, sa glavom na zapadu. Ruke su bile prekrštene na stomaku ili grudima, što ukazuje da se radi o hrišćanskoj populaciji. I u ovom slučaju je skeletni materijal slabo očuvan i primjetan je veliki broj dječjih sahrana“, navodi se u izvještaju.

Kao što je uobičajeno, hrišćanski grobovi su oskudni sa inventarom. Pronađeno je tek desetak predmeta ovog perioda: dvije bronzane naušnice sa jagodičastim ukrasom, jedna srebrna naušnica sa grozdolikim ukrasom, tri srebrna prstena, dva gvozdena ključa i dva gvozdena kresiva. Najstarija je srebrna naušnica sa grozdolikim priveskom i datuje se u period ranog srednjeg vijeka (8–9. vijek).

„Dvije naušnice sa jagodama, kao i prsten od uvijene srebrne žice sa kamenom na osnovu analogija odgovaraju periodu razvijenog srednjeg vijeka (11–12. vijek). Istom vremenu bi odgovarala i druga dva prstena koji su skromnije izrade. Izdvaja se i nalaz srebrnog novčića kralja Milutinaiz XIV vijeka. Na jednoj strani (avers) je predstavljen Isus na prijestolu, a na drugoj (revers) kralj Milutin sa Sv. Stefanom(ovaj novac je vjerovatno kovan u Brskovu u XIV vijeku). Gvozdeni ključevi i gvozdena kresiva u obliku ocila (za duvan) pripadali bi periodu 15-16. vijeka. Istom periodu pripadaju tri groba koja su bili bez nalaza, ali su za razliku od drugih imala kovčeg od kamenih ploča“, navodi se u izvještaju arheologa.

SLIJEDE ANALIZE

Dva skeleta su vjerovatno zadnje sahranjene individue na ovoj nekropoli. Na osnovu konteksta nalaza i odnosa prema susjednim grobovima arheolozima je bilo jasno da se radi o kasnijim sahranama koje su se mogle desiti sredinom 17. vijeka.

Pored svih zaključaka, arheolozi su ipak u izvještaju naglasili da su iskopavanja i terenski rad završeni prije nepunih mjesec dana, a riječ je o obimnoj građi, te da u ovoj fazi nije moguće donositi konačne zaključke, što znači da su informacije kojima raspolažu preliminarnog karaktera.

„Preciznije podatke ćemo imati u momentu kada se odrade brojne planirane analize: karbonske analize C14, DNK analize itd.“, navodi se u izvještaju arheologa.

Velika umjetnička vrijednost i baza za zavičajni muzej Zete

Arheolozi su u izvještaju posebno istakli da jedna od osnovnih karakteristika ovog monumentalnog tumula, koja se odnosi na sve horizonte sahranjivanja i koje ga čine jedinstvenim na ovom području, jeste relativno brojno prisustvo grobova visokorangiranih osoba, čiji grobni prilozi, osim kulturno-istorijske, imaju i veliku umjetničku vrijednost.

– Tu svakako spadaju ukrašene dijademe i privesci u obliku patke i bika iz halštatskog horizonta, ukrašeni helenistički skifosi i oinohoe, kao i naušnice i drugi nalazi iz srednjeg vijeka. Na taj način su istraživanja tumula „Kneževića glavica“ dala mnogo novih impulsa za izučavanje prošlosti ovog dijela Crne Gore, ali isto tako i mnoštvo vrijednih eksponata koji bezuslovno zaslužuju da budu izloženi u muzejskim vitrinama i da tako budu pristupačni široj javnosti. Bez imalo sumnje se može reći da bogata zbirka nalaza iz ove humke predstavlja solidnu bazu za zavičajni muzej Zete koji će, nadamo se, uskoro biti osnovan – navodi se u izvještaju arheologa.

Izvor: Pobjeda

Slične teme:arheloško iskopavanje istaknuto zeta

Sledeće

Javni poziv za prethodno konsultovanje lokalnog stanovništva

Ne propustite

Stanović: Odštetu od elementarnih nepogoda potražuje 80 poljoprivrednika iz Zete

Reklama

Klikni da ostaviš komentar

Zeta

Noković: Čelnici DPS-a iz Zete ogrezli u kriminalu

Novoizabrani predsjednik Opštinskog odbora SNP Zeta Branko Noković kazao je da Zeta mora biti opština u punom kapacitetu, dodajući da ga ne iznenađuju napadi iz odborničkih redova DPS-a, jer je u pitanju nervoza zbog predstojeće presude u aferi „Koverta, ali i drugih istražnih i sudskih postupaka.

Noković je, u intervjuu za portal Borba, poručio prvom čovjeku DPS-a Zete Dušanu Radonjiću da se mane etiketiranja i ponudi se za svjedoka saradnika na suđenima za organizovani kriminal i korupciju.

Nedavno ste izabrani za predsjednika Opštinskog odbora SNP Zeta. Šta će biti Vaši prioriteti na toj poziciji?

Bez lažne skromnosti mogu reći da je privilegija i čast biti na čelu SNP-a u Zeti, jer je Zeta uvijek prepoznavala i vrednovala ispravnost politike SNP-a. Želim da se zahvalim prethodnom opštinskom rukovodstvu na čelu sa Slađanom Kaluđerović, koji su nam ostavili čvrste temelje za dalje jačanje i omasovljenje SNP-a.

Naši prioriteti u narednom periodu su jasni – Zeta mora biti opština u punom kapacitetu. I ne samo to, Zeta treba da bude pouzdana i poželjna destinacija za život i investicije. Mi, kao SNP smo dužni, da, kao i do sada, vodimo brigu o običnom čovjeku, poljoprivredniku, penzioneru, zdravstvenom i prosvetnom radniku, najmlađima i svim građanima.

Na poslednjoj sjednici Skupštine opštine Zeta našli ste se na meti opozicionih poslanika. Šta je motiv za te napade?

Motivi za te napade su višestruki. Prvo, ne kaže se slučajno da se sve prašta osim uspjeha, pa tako i opozicioni poslanici ne mogu da mi oproste rezultate koje postiže KIC Zeta, na čijem sam čelu. Od nekad zapuštene i pasivne institucije za kratko vrijeme napravili smo savremeno i popularno mjesto okupljanja velikog broja građana, a posebno mladih, kojima su, u pozitivnom okruženju, na usluzi brojni i raznovrsni kulturni i umjetnički sadržaji.

Drugo, dežurnim „patriotama“ smeta što se u programima KIC-a ne odričeno tradicije, identiteta i bogatog istorijskog i kulturnog nasleđa Zete. Mi sa ponosom ističemo činjenicu da se Crna Gora nekad Zetom zvala, a Zeta je stara srpska država. Takođe, ne zaboravljamo da Mitropolija crnogorsko-primorska, odnosno Srpska pravoslavna crkva, ima izuzetno važnu ulogu i posebno mjesto u istoriji Zete. Zbog toga smo meta napada raznih pripejd NVO organizacija i političko-kriminalnih klanova.

Treće, smeta im SNP kao neugodan i nezgodan svjedok svih nepočinstava predstavnika bivšeg režima, koji su ojadili i opustošili Zetu u svakom smislu. Znaju to i u DPS-u i zato po onom principu – vuk mijenja dlaku, ali ćud nikad – pokušavaju da etiketiranjem skrenu pažnju sa sebe Samo mogu da im poručim da sam potpuno spokojan, jer moje ime, za razliku od njihovih, nije i nikada neće biti vezano ni za kakve zloupotrebe ili bilo šta nezakonito. S druge strane, razumijem nervozu DPS-a i siguran sam da će nastaviti da me targetiraju i u narednom periodu, ali za takve naš narod ima jasnu poruku – psi laju, a karavani prolaze.

Da li Vas je iznenadilo što u napadima na Vas prednjači nekadašnji predsjednik Gradske opštine Dušan Radonjić?

Ne, nimalo nisam iznenađen. Iznenađen bih bio da se ponaša suprotno. Iskreno, zabrinuo bih se ako bi me on hvalio. Zar nema veće ironije, ali i licemjerstva nego kad lekcije dijeli osoba koja je bila nosilac liste DPS-a u vrijeme afere „Koverta? Zar se očekuje nešto drugo od osobe iza koje stoji krađa izbora i kupovina ljudskih duša? Zar može drugačije da postupa osoba čiji su mentori ogrezli u korupciji i kriminalu? Odgovor na sva ova pitanja je jedno veliko – ne!

Ali, kako to kaže naš narod – obraz im ne smeta da podmeću, kao što Radonjiću i njegovim kolegama iz afere „Koverta“ nije smetalo dok su našu časnu i ponosnu Zetu svodili na nivo provincije. Navika je čudo, pa tako i Radonjić nikako da se oslobodi od političkog nasleđa svoje partije, koje počiva na zastrašivanju, uvredama i drugim metodama kriminalne hobotnice. Razumijem povišenu nervozu Radonjića, jer je presuda za aferu „Koverta“ zakazana za 11. april. Ali, ima načina da umiri savjest i mirno spava – a to je da budu svjedok saradnik na nekim narednim suđenjima za organizovani kriminal i korupciju. Na taj način konačno će uraditi nešto dobro za Zetu.

Izvor: Borba

Zeta

Autobuski prevoznik BLT obustavlja prevoz kroz Zetu?

Ukoliko Opština Zeta u narednih mjesec dana ne raspiše tender za dodjelu linija na teritoriji opštine, autobuski prevoznik BLT Zeta obustaviće prevoz na četiri linije.

Ovaj prevoznik pola godine prevozio je građane na osnovu ugovora koji je potpisao sa Opštinom Zeta. Ugovor je istekao, a Janko Bulatović, iz firme BLT Zeta, navodi da će biti produžen još mjesec.

„Mi vozimo još mjesec dana. Očekujemo da se raspiše tender i ukoliko se to desi vidjećemo kakve uslove nude. Ukoliko to budu uslovi koji će zadovoljiti našu stranu, mi ćemo se prijaviti, a ukoliko nam ne bude odgovaralo – nećemo se prijaviti „, kaže Bulatović.

Bulatović navodi da su građane vozili na linijama Mataguži- Anovi, Bijelo Polje-Berislavci-Anovi, Ponari – Anovi i Gostilj-Anovi.

„Kada je Zeta postala samostalna optština pojavili su se problemi da li je to međugradski prevoz. Trebalo je da se organizuje prevoz unutar opštine i mi smo ga organizovali. Vozili smo na osnovu ugovora koji smo potpisali sa Opštinom Zeta.Dvije godine lični interes stavljen je u drugi plan i gledali smo da to funkcioniše, i funkcionisalo je. Više ne možemo izdržati kao privatno preduzeće“, naveo je Bulatović.

Bulatović smatra da Opština Zeta treba da izdvoji veća materijalna sredstva za subvencije.

„Ugovorom sa Opštinom Zetom je bilo precizirano da mi nećemo naplaćivati karte građanima, osim putnicama koji idu za Podgoricu. Za uzvrat, od Opštine Zeta smo dobijali subvencije u iznosu od 5.500 eura mjesečno. Te subvencije su nam plaćali do Nove godine, a od tada je to prestalo jer smo mi odbili. Upozoravali smo nekoliko puta da to ne funkcioniše kako treba“, rekao je Bulatović.

Predsjednik Opštine Zeta Mihailo Asanović kazao je da je ugovor sa Autobuskim prevoznikom BLT Zeta istekao, ali da on može obavljati posao jer su mu linije dodijeljene.

„Gledaćemo da produžimo ugovor sa jedinim prevoznikom koji u ovom trenutku ima registrovanu firmu u Zeti kako bi nastavio da vozi i u narednom periodu. Mi imamo skupštinsku odluku za davanje subvencija za saobraćaj i ne možemo odstupati od nje, već moramo naći neki zajednički jezik, kako građani ne bi ostali bez prevoza. Po toj odluci prevoznik mjesečno dobija 5.500 eura. U zadnjih tri mjeseca nije dobijao subvencije, jer nije želio da potpiše tu vrijednost. Njegova je želja bila da ne uzima taj novac, jer je želio više. To je prosto nemoguće jer su to sredstva koja su predviđena odlukom koju su odbornici izglasali u Skupštini opštine Zeta i ona se ne može mijenjati“, kaže Asanović.

Izvor: Dan

Zeta

Sjednica Savjeta KIC-a Zeta na čekanju: Predsjednik uslovljava zakazivanje „osnovnim uslovima za rad“

Prema informacijama koje je Portal Zeta dobio iz više izvora unutar JU KIC „Zeta“, rad Savjeta ove ustanove nalazi se u svojevrsnoj blokadi. Zaposleni tvrde da predsjednik Savjeta, Čedomir Kavarić odbija da sazove sjednicu, iako su ispunjeni svi uslovi propisani Poslovnikom o radu Savjeta KIC-a.

Kako saznajemo, zvaničan zahtjev za sazivanje sjednice podnijet je još 26. marta 2025. godine, a potpisan je od strane više ovlašćenih subjekata – uključujući i jednu trećinu članova Savjeta – što po važećim pravilima predstavlja dovoljan osnov da predsjednik sazove sjednicu bez odlaganja. Međutim, do danas to nije učinjeno.

U izjavi za portal Zeta, predsjednik Savjeta KIC-a Čedomir Kavarić iznosi da je razlog za nesazivanje sjednice – nedostatak osnovnih uslova za rad.

„Ja nemam dvije godine prostor, nemam sto i stolicu za rad u KIC-u Zeta. Ja to tražim od prvoga dana da mi se obezbijedi i imao sam tolerancije. Ja sam im rekao – nemam osnovnih uslova za rad. Dok mi se ne obezbijede uslovi, makar sto i stolica, da kad dođem imam đe da sjednem – ne mogu da funkcionišem“, izjavio je Kavarić.

On navodi i da poslovnik Savjeta ne određuje rok u kojem je obavezan da zakaže sjednicu, osim kada se radi o hitnim slučajevima.

„Oni su imali zahtjev za održavanje sjednice, ali samo održavanje sjednice u hitnim slučajevima mora se obaviti u roku od 5 dana. Mimo toga, poslovnik me ne obavezuje u kojem roku ću zakazati sjednicu. Planiram da je zakažem čim mi se stvore uslovi za rad – svi su upoznati s tim, i rukovodstvo Opštine je upoznato. Dopisom sam se obratio direktoru KIC-a da mi se stvore uslovi za rad, dobio sam odgovor da on nije u mogućnosti. Ja danas nemam gdje da pođem, ni u koju kancelariju, ni gdje da potpišem saziv za sjednicu“, dodao je predsjednik Savjeta.

S druge strane, direktor JU KIC „Zeta“, Branko Noković u razgovoru za naš portal, potvrđuje da ustanova zaista ima ograničene infrastrukturne kapacitete, ali dodaje da je predsjedniku Savjeta ponuđeno rješenje.

„KIC zaista nema tehničke kapacitete da obezbijedi posebnu kancelariju, ali sam u usmenoj komunikaciji jasno rekao da moja kancelarija stoji na raspolaganju gospodinu Kavariću kad god mu je to potrebno“, naveo je Noković.

U cijeloj situaciji, dodatnu nelogičnost izaziva činjenica da je predsjednik Savjeta KIC-a, Čedomir Kavarić, u stalnom radnom odnosu u drugoj instituciji, dok je njegova funkcija u KIC-u honorarna. Odatle se među zaposlenima postavlja pitanje – kako je moguće da neko ko funkciju predsjednika obavlja povremeno i uz nadoknadu, insistira na punim radnim uslovima kao da se radi o stalnom radnom angažmanu?

Zaposleni dalje izražavaju zabrinutost da bi ovakvo stanje moglo ozbiljno da ugrozi dalji rad ustanove. Kako kažu, Savjet treba da se bavi nizom važnih odluka neophodnih za funkcionisanje.

„Ovo je već prešlo granicu ličnih uslova – ovdje se radi o opstrukciji procesa. Savjet mora da funkcioniše bez izuzetka“, poručuje jedan od zaposlenih.

Ukoliko uskoro ne dođe do deblokade procesa, postavlja se pitanje – da li će biti potrebna intervencija Opštine Zeta kao osnivača i nadležnih organa kako bi se osigurao nesmetan rad Savjeta.